NSZZ Solidarność Region Świętokrzyski

Mediacje w sporze zbiorowym - Kazimierz Pasternak

Ustawa z dnia 23 maja 1991 roku o rozwiązywaniu sporów zbiorowych precyzyjnie definiuje prawa i obowiązki stron sporu zbiorowego oraz tryb postępowania. Mediacje są w sporze zbiorowym obowiązkowe. Są prowadzone w przypadku braku porozumienia stron na etapie rokowań. Celem mediacji jest wypracowanie porozumienia i w skutkach zakończenia sporu zbiorowego między stronami sporu, tj. pracodawcy i organizacji związkowych z udziałem mediatora, osoby dającej gwarancję bezstronności.

Ustawa określa sposób powoływania mediatora przez strony sporu. W pierwszej kolejności to strony sporu mają prawo do konsensusu w tym zakresie i powołania mediatora. Wedle art. 11 ust. 1 wskazanej ustawy, mediatorem może być osoba z listy ustalonej przez ministra do spraw pracy w uzgodnieniu z organizacjami związkowymi oraz organizacjami pracodawców. Może nim być osoba spoza listy, zgłoszona przez organizację związkową, przy aprobacie pracodawcy. Tego rodzaju możliwość zgłoszenia za zgodą organizacji związkowej ma także pracodawca. Jest to pierwszy zakładowy stopień uzgodnień, ale nie zawsze możliwy, chociażby ze względów mentalnych czy ambicjonalnych. Wówczas przy braku porozumienia w tej sprawie, w terminie 5 dni, dalsze postępowanie mediacyjne jest prowadzone z udziałem mediatora wskazanego na wniosek jednej ze stron sporu przez ministra pracy, z listy wyżej wskazanej. Koszty postępowania mediacyjnego ponoszą strony sporu w równych częściach, chyba że uzgodnią inny ich podział. W szczególnych przypadkach przy udowodnionym braku pokrycia tych kosztów przez strony zobowiązane, to z mocy prawa przejmuje je minister pracy. Mediator nie posiada uprawnień władczych, nie może definitywnie zobowiązywać stron sporu do skonkretyzowanych decyzji. Jego zadaniem jest, często żmudne, czasochłonne, poszukiwanie rozwiązania aprobowanego przez obie strony sporu. Tu konieczne jest rozładowanie istniejących emocji i wzajemnych uprzedzeń. Jak najbardziej przydatne w pracy mediatora mogą okazać się umiejętności dyplomatyczne. Nie bez znaczenia jest zestaw informacji zawartych w protokołach z odbytych bez powodzenia rokowań. Mediator określa przebieg, kolejne rundy sporu. Mając wiedzę w przedmiocie sporu, widząc przesłanki uniemożliwiające zawieranie porozumienia proponuje rozwiązania mające szanse aprobaty przez strony. Nigdy nie ma pewności na zawarcie porozumienia. Jednak od solidnego mediatora wiele zależy w procesie ostatecznego wypracowania porozumienia i zakończenia tym samym sporu zbiorowego.